|
با تشکر از خانم بهناز حشمت نیا |http://atr-eco.mihanblog.com/post/207
0
1.اصل بقای انرژی: تمام انرژی که به یک فرد، جمعیت یا اکوسیستم وارد می شود می تواند در آن ذخیره شده یا از آن خارج گردد. انرژی می تواند از شکلی به شکل دیگر تغییر یابد ولی نمی تواند محو، منهدم و یا خلق گردد.(اصل اول ترمو دینامیک)
2.اصل کارایی سیستم ها: کارایی هیچ سیستم مبدل انرژی 100% و کامل نیست، اگرچه انرژی هرگز از بین نمی رود اما همواره به فرم کم ارزش تری تبدیل می شود.(اصل دوم ترمودینامیک)
3.اصل منابع: ماده، انرژی، فضا، زمان و تنوع(اصطلاحا متغیرهای بوم شناختی) همگی از انواع منابع محسوب می شوند. منبع در واقع هرچیز مورد احتیاج فرد و موجود زنده، جمعیت، جامعه و اکوسیستم است که با افزایش مهیایی خویش تا یک سطح مطلوب یا کافی، افزایش میزان تبدیل انرژی را اجازه میدهد.
4.اصل میچرلیخ: هرگاه مهیایی هرنوع منبعی از قبل زیاد باشد، تاثیر افزایش یک واحد دیگر بر آن، تاثیری بر موجود زنده نخواهد داشت. بطوریکه بالاتر از این حدااکثر هیچگونه تاثیر مثبتی ایجاد نخواهد شد. برای همه بجز زمان و تنوع، افزایش مهیایی در بالاتر از حد لازم به دلیل اثرات مسموم کننده مضر است.
5.اصل بلک من: رشد هر فرد یا جمعیت به مقدار ماده غذایی لازم که در حداقل، بهینه و حداکثر موجود است، بستگی دارد.
6.اصل حداقل لیبیک: نظر به اینکه همه منابع در رابطه با احتیاجات زیستی به یک اندازه کمیاب نیستند، میزان سیر انرژی در سیستم بوسیله منبع یا منابعی تعیین می شود که در رابطه با نیازهای سیستم از همه کمیاب ترند. یعنی اینکه حتی همه موارد رشد بجز یکی در غلظت مناسب وجود داشته باشد، ناکافی بودن آن یکی که غلظتش خیلی کم است را متوقف خواهد کرد.(اصل بشکه)
7.اصل مهیایی منابع: منابع به دو صورت کاملا متفاوت وجود دارند، گروهی که افزایش مهیایی آنها، مصرف بیشترشان را تحریک می کند و گروهی که اثر تحریک کنندگی ندارند.
8.اصل تکاملی داروین-والاس: آن افراد و گونه هایی که زادگان بیشتری دارند، جایگزین رقبای خود می شوند. این افراد، جمعیت ها و اکوسیستم در زیستگاه خود، مکانیسم هایی را تکامل می دهند که کارایی آنها در استفاده از انرژی را حداکثر نماید.
9.اصل ولنتاین-ساندرز(نظریه ثبات-زمان): تنوع متعادل جوامع در محیط های قابل پیش بینی بیشتر است.
10.اصل ویتاکر: اینکه آیا یک زیستگاه بوسیله تنوع گونه های یک گروه خویشاوند اشباع می شود یا نه، بستگی به چگونگی جدا شدن آشیانه ها در آن گروه خویشاوند دارد.
11.اصل موروتیس: تنوع در هر جامعه متناسب با وزن زنده تقسیم بر باردهی(تولید).
12.اصل ثبات-تنوع: در یک محیط فیزیکی با ثبات، نسبت وزن زنده به باردهی با گذشت زمان تا حد معینی افزایش می یابد.
13.اصل برگمن: حیوانات خونگرم مناطق سرد(عرضهای جغرافیایی بالا) جثه بزرگتر و در نتیجه نسبت سطح به وزن کمتری از خویشاوندان مناطق گرمسیری خود دارند.
14.اصل آلن: اندازه ضمایم خارجی(دست، پا، گوش) در حیوانات نسبت به وزن، در مناطق سردتر متمایل به کوچکتر شدن است.
15.اصل گیت: هر جانداری بر اساس خصوصیات ذاتی خویش می بایست آن فضای اقلیمی(درجه حرارت، هوا، باد، رطوبت، تشعشع) را اشغال کند که بقای او را از نظر ترمودینامیکی ممکن می سازد.
16.اصل روزنویگ: جثه بزرگتر جانور برای ذخیره بیشتر، به منظور متعادل کردن اثر تغییرات سالانه شدت زمستان مفید است. به بیان دیگر، کاهش تنوع گونه ها با نزدیک شدن به قطب صورت می گیرد. کاهش تعداد گونه های صید به این معنی است که یک صیاد موفق با درجه تخصص ثابت، هرچه به قطب نزدیکتر شود، سهم بیشتر و بیشتری از تولید جامعه را دریافت می کند و این خود موجب بالا رفتن منتوسط اندازه جثه می شود.
17.اصل بهره کشی مارگالف: سیستم های بالغ از سیستم های نابالغ بهره کشی می کنند. یعنی اکوسیستم ها، سطوح غذایی و جمعیت های بالغ، انرژی، وزن زنده و تنوع را از حریف نابالغ مربوطه خویش می ربایند. این اصل می رساند که سیستم ها یا زیر سیستم های متنوعتر، نه تنها انگل سیستم های کم تنوع اطرافند بلکه فعالانه پیشرفت تنوع را در قسمت های دیگر سیستم متوقف کرده و بنابراین مانع از بلوغ و تنوع زیاد توام با آن می شوند.
18.اصل جوامع بالغ و باثبات: محیط های فیزیکی با ثبات، موجب افزایش تنوع زیستی در جواعم بالغ می شود که این خود به نوبه جمعیت ها را به ثبات تشویق می نماید. در واقع جوامع بالغ یک سیستم تعادلی با پس خور فوق العاده پیچیده است.
19.اصل تنش یا استرس: وقتی بدن یک موجود زنده درگیر تنش یا استرس باشد، از انرژی مهیا با کارایی بیشتری استفاده می کند.
20.اصل گاس(اصل طرد رقابتی): گونه های مختلف که آشیان های بوم شناختی کاملا مشابهی دارند، نمی توانند مدت طولانی در یک زیستگاه با هم زندگی کنند. به عبارت دیگر گونه های مختلف که به طور نامحدود با یکدیگر زندگی می کنند، اساسا باید اشیان های اکولوژیکی مختلفی داشته باشند.
21.اصل موجودات زنده و مهیایی منابع: هر موجود زنده ای نسبت به افزایش مهیایی هر یک از گونه های غذائیش به دو صورت واکنش نشان می دهد، که یکی از طریق بالا بردن حضور آن در رژیم غدائیش(واکنش عملی) و دیگری از طریق افزایش تعداد خود، تا اینکه بتواند به طرز کاملتری از ذخیره افزایش یافته آن غذا استفاده کند(واکنش عددی).
22.اصل هم بیشی(سینرژیسم): تاثیر دو یا بیش از دو اختلال مجزا که بر یک اکوسیستم وارد می شود، بسیار بیشتر یا بسیار کمتر از آن چیزی است که از مجموع اثرات مجزای آن اختلالات می توان انتظارش را داشت.
23.اصل آشیان اکولوژیک اسلوبادکین-ساندرز: سخت ترین و بی ثبات ترین محیط ها، موجوداتی دارند که عمومی و غیر حساس نسبت به نوسانات محیط اند و احتمال گونه سازی برای آنها وجود دارد. تنوع گونه ای این موجودات در چنین محیطی بسیار کم است. ملایم ترین و باثبات ترین محیط ها، گونه های متخصص و حساس به نوسانات جوی دارند که احتمال گونه سازی برای آنها وجود دارد. نظر به امکان کوچک بودن آشیان گونه ها در محیط های باثبات، این محیط ها می توانند گونه های بسیاری را در خود جای دهند. دلیل زیاد بودن گونه ها در توده های مرجانی، جنگل های پرباران استوایی، جنگل های اقلیم های مدیترانه ای و کف سرد، ولی باثبات اقیانوسی در مناطق دور از مصب و جریانات دریایی همین است.
24.اصل گلوکر: رنگریزه های سیاه ملانین، در مناطق گرم و مرطوب حدود انتشار یک گونه و رنگریزه های روشنتر در مناطق خشک و سردتر بیشتر است.
25.اصل حاشیه ها(اکوتون): تعداد گونه ها همیشه در مرز یا حاشیه بین دو جامعه بیشتر بوده و تراکم افراد گونه ها نیز بیشتر است.
26.اصل وانت هوف: به ازای افزایش دما به اندازه 10 درجه ساتی گراد، سرعت واکنش های بیوشیمایی(متابولیسم)، دو برابر می شود.
27.اصل آلی: تراکم بسیار کم جمعیت به اندازه تراکم زیاد، قادر است جمعیت را محدود سازد.
28.اصل کاوکس: با افزایش دما به میزان 3.5 درجه سانتیگراد، در مقایسه با دو محیط مشابه، تعداد گونه های درختی دوبرابر می شود.
29.اصل جارمن-بل: اندازه بدن و بیومس جمعیت گونه های سم داران، تابعی از مقدار الیاف و تراکم علوفه مورد استفاده آنهاست. هرچه بافت چوبی یک گیاه بیشتر باشد، اندازه جانور بزرگتر است.
30.اصل هنری: با افزایش دما، انحلال تمام گازها در آب کاهش می یابد.
31.اصل ادینگر: در طول تکامل، ابتدا اندازه بدن و پاها و سپس اندام ها و بالاخره مغز و مورفولوژی تغییر می کند.
32.اصل شلفورد: وفور یا شدت عوامل اکولوژیکی می تواند مرزها و امکانات رشد و زندگی جانوران را محدود و معین سازد.
33.اصل کوپ: در طول فرایند تبار زایی، ابتدا افراد کوچک جثه پدیدار می گردند که به تدریج جثه انها رو به افزایش گذارد و بالاخره افرادی با جثه های غول آسا به وجود می ایند. افراد به دلیل تراکم کمتر، نرخ زاد آوری پایین و جمعیت های کوچکتر رو به نقراض گذارده و عرصه را برای پیدایش گونه های کوچک جثه دیگر که به تدریج رو به بزرگی خواهند نهاد، خالی می کنند.
34.اصل راپوپورت: به احترام بوم شناس آرژانتینی، این قانون نام گذاری شده است. این بدان معنی است وقتی در آمریکای شمالی به طرف جنوب و در آمریکای جنوبی از منطقه معتدله به طرف شمال پیش می رویم، هرچه به استوا نزدیکتر می شویم، قلمرو گسترش هر یک از گونه ها، محدود تر می شود. یک مساله دیگر با همین اهمیت آنکه، قلمرو گونه ها در شیب ارتفاع کوه نیز کاهش می یابد. لذا باید گفت گونه های استوا در قبال یک فضای یکسان، تراکم کمتر و فشرده تری از مناطق سرد دارند.(گستره انتشار موجودات با کاهش عرض جغرافیایی، کاهش می یابد.)
35.تئوری زیگونگی: هرچه انرزی خورشیدی بیشتر باشد، تنوع بیشتر است و هرچه اقلیم فصل به فصل و سال به سال، پایدارتر باشد، تنوع بیشتر شده و بالاخره هرچه منطقه وسیعتر باشد، تنوع بیشتر است.
36.اصل گرینل: دو گونه با نیاز های مشابه از منابع طبیعی، نمی توانند در کنار یکدیگر با پایداری زندگی کنند، زیرا یکی از راه رقابت بر دیگری چیره شده و جانشین او خواهد شد.(مشابه اصل گاس)
37.اصل سیمپسون: احتمال انتشار یک گونه به فواصل طولانی، به حاصلضرب انتشار پذیری و بزرگی جهت آن گونه بستگی دارد.
38.اصل نیکسون: مهم ترین عوامل ایجاد تغییرات در جمعیت، عوامل غیر وابسته به تراکم هستند.
39.اصل لیندمن: تنها 10% از تولید خالص یک سطح غذایی به تولید خالص سطح غذایی بعدی تبدیل می شود.
40.اصل صیادان: صیادان هنگام کمیاب بودن میزان صید، میزان متابولیسم خود را کاهش می دهند، لذا سهم بیشتری از انرژی مصرف شده را صرف تولید مثل کرده و کارایی انرژی را بیشتر می کنند.
41.اصل بویکو: این اصل که به اصل همبستگی گیتا شناسی بویکو نیز معروف است، بیان می دارد: چنانچه عناصر گیاهی مناطق مرطوب به بیابان نفوذ یابند، این نفوذ به زیستگاه های مرطوب مانند مناطق صخره ای، واحه ها، جوی های آب، دره ها و دامنه های شمالی محدود خواهد شد.
42.اصل اوناری: به علت محدودیت های اکوفیزیولوژیک، عناصر رویشی درختی در مناطق مرطوب به بیابانها وارد نمی گردند. عناصر گیاهی بیابانی نیز به اکوسیستم های پر نم و مرطوب وارد نمی گردد، زیرا گونه های این مناطق، آنها را با رقابت از میدان بیرون می کنند.
43.اصل همبستگی والتر: مقدار تولید با مقدار بارندگی، همبستگی خطی دارد.
برخی از اصول اکولوژیک و فرضیه های تایید شده:
44.ژنوتیپ هایی که بتوانند بیشترین فرزند را به دنیا آورند، در نسلهای بعد، فراوانتر خواهند بود.
45.جثه سم دارانی که به زیستگاه های جدید و خالی راه می یابند، رو به بزرگی می گذارد و اندام ها و رفتارهای ویژه ای برای حمله و دفاع تکامل می یابد. پیدایش این ویژگی ها، ناشی از دسترسی به منابع غذایی بیشتر و زیستگاه های جدید و خالی است.
46.هنگامی که سم داران در محیط یا اکوسیستمی با طعمه خواران متنوع و با تراکم زیاد روبه رو می شوند، انتخاب طبیعی بر علیه درگیری های خون آلود درون گونه ها و در جمعیت طعمه عمل خواهد کرد.
47.جثه پستانداران در جزایر رو به کوچکی می گذارد.(تاثیر وسعت قلمرو و زیستگاه)
48.سم داران در زیستگاه های بدون پوشش گیاهی و یا پوشش گیاهی کم، به سوی یکدیگر حرکت کرده و تشکیل گروه می دهند و از یکدیگر به عنوان پناه استفاده می کنند.
49.با افزایش ارتفاع به ازای هر 1000 متر در مناطق مرطوب 6 درجه سانتی گراد و در مناطق خشک 10 درجه، دمای هوا کاهش می یابد.
50.در محیط هایی که مواد غذایی کم و بصورت پراکنده دیده می شود، رقابت پرخاشگرانه برای کسب مواد غذایی دیده نمی شود. برعکس در محیط هایی که مواد غذایی زیاد و بطور موضعی دیده می شود، استفاده پرخاشگری که می تواند برای دفاع از منابع، بازدهی بیشتری داشته بشد، انتخاب می گردد.
51.در زیستگاه هایی که در بعد زمان و مکان، پایدار باشند، برخورداری از قلمرو بیشتر به شکل مدیریت توسط هر دو جنس انتخاب می گردد. برعکس در زیستگاه هایی که دارای افت و خیز در تغییرات و بی ثبات است، سلسله مراتبی به سمت جنس نر میل می کند.
منبع: جزوه درس اکولوژی حیات وحش-مهندس بهنام بلمکی
نظرات شما عزیزان:
|
منوی اصلی
نویسنده: 
