به گزارش خبرنگار مهر، باران شديد يا برف در يک منطقه جغرافيايي خاص که باعث تغيير بستر رودخانه ها و تخريب سدها و آب بندها مي شود منجر به رخداد سيل مي شود. ايران به لحاظ برخورداري از موقعيت کوهپايه اي و آب و هواي خشک و نيمه خشک، اگرچه در مقايسه با ديگر کشورها مقدار بارش کمتري دارد و طي سالهاي نرمال، ميزان بارشش حدود 250 ميلي متر است اما در برخي نقاط کشور بارشها با شدت و دبي سريع بوده است که با در نظر گرفتن خشکي طبيعت، پس از يک بارش بلافاصله روان آب ها ايجاد شده و در صورت شدت بارش باعث مي شود سيلاب پديد آمده و خسارات هنگفتي به منابع کشاورزي و اموال و حتي جان مردم برسد.

همچنين در مناطقي از کشور ممکن است درصد بالايي از بارندگي ساليانه در يک شبانه روز رخ دهد. همين عامل به همراه شيب هاي تند کوهستاني البرز و زاگرس – که شهر هاي ما را در دامنه خود جاي داده اند باعث شده است که بروز سيل يکي از نگرانيهاي اصلي – تقريبا در تمام فصول سال – باشد.

ميزان خسارت ناشي ازگل و لاي در سيل هاي ايران بسيار بالا ست

اين در حالي است که سيل در ايران به دلايل ويژگي هاي زمين شناسي و تخريبهاي زيست محيطي با گل و لاي زيادي همراه است به اين علت، اغلب سيل ها در ايران، خسارات زيادي وارد مي کنند.

طبق گزارشهاي طرح ملي آمادگي و کنترل سوانح طبيعي کشور ايران در 25 سال گذشته با 967 سيل روبرو بوده که ازاين ميان 117 سيل بسيار مهم و يا خسارات و تلفات فراوان همراه بوده است. طي اين سالها به طور متوسط با 39 سيل در سال، 916 ميليارد و 200 ميليون تومان به کشور خسارت وارد شده است که متوسط خسارت سالانه 36 ميليارد و 600 ميليون تومان بوده است.

اما متأسفانه هنوز هم موضوع سيل و مديريت و کاهش خسارات آن در کشور مورد توجه جدي قرار نگرفته و فقط زماني که سيلاب مخربي جاري مي‌شود و فاجعه‌اي بوجود مي‌آيد، توجه مسئولين و متخصصين به آن جلب مي شود.

آبخيزداري راهکاربسيار مؤثر در پيشگيري و کاهش خسارات سيل

اگر چه بررسي طرح هاي مهار سيلاب که به صورت محدود و پراکنده در سطح کشور مطالعه و اجرا شده‌اند، نشان مي‌دهد يک راه حل مشخص و مطمئن براي تمام مناطق سيل گير وجود ندارد اما بديهي است پديده سيل علي رغم همه ي پيچيدگي هايش قابل بررسي و مطالعه بوده و مي‌توان در جهت مهار وکاهش خسارات آن و حتي بهره‌برداري اقتصادي از سيل راه‌حل‌هاي مناسبي جستجو کرد.

يکي از راهکارهاي بسيار مؤثر در پيشگيري و کاهش خسارات سيل انجام پروژه ها و عمليات آبخيزداري است .
آبخيزداري به معناي اجراي عمليات بيولوژيک و مکانيکي به منظور تقويت پوشش گياهي ، حفاظت خاک و افزايش نفوذپذيري و در نتيجه کاهش پتانسيل سيل خيزي منطقه است.



اجراي طرح هاي آبخيز داري شهري توسط سازمان جنگل ها

سال 1389 رئيس سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري وقت با بيان اينکه شهرها در معرض وقوع سيل، تعرض و تغيير هستند، وعده داده بود: سازمان جنگلها طرح آبخيزداري شهري را به زودي اجرايي مي‌کند.

وي با بيان اينکه شهرها معمولا دستخوش تغييرات و تعرضات مختلف قرار مي‌گيرد و در حال حاضر 60 شهر از 255 شهر کشور در معرض سيل هستند گفته بود: که براي جلوگيري از اين قبيل مسائل طبق برنامه بايد آبخيزداري شهري در کل شهرها توسط اين سازمان اجرايي شود.

اما معاون آبخيزداري سازمان جنگلها و مراتع به خبرنگار مهر مي گويد: طرح آبخيز داري شهري ازسال 1375 در بسياري از شهرها اجرا شده و به عنوان مثال در حال حاضر 80 درصد حوزه آبخيز شمال تهران تکميل شده است.

سازمان جنگها در صورت تأمين اعتبار ظرف 3 سال طر حهاي آبخيز داري شمال کشور را اجرا مي کند

به گفته پرويز گرشاسبي ، سازمان جنگلها ظرفيت اجراي طرح هاي آبخيزداري در شمال کشور را نيز در صورت تأمين اعتبار ظرف مدت 3 سال دارد اما به نظر مي رسد استانداري هاي شمال کشور با وجود خسارت هاي مالي فراواني که به دليل اجرا نشدن اين طرح ها به بار مي آيد حاضر به تأمين اين اعتبارات نيستند.

اعتبار 5/1 ميليارد توماني براي اجراي طرح آبخيزداري حوزه بهشهر تأمين نشد

او اضافه مي کند: مطالعات حوزه آبريز 36 هزار هکتاري شهرستان بهشهر به طور کامل انجام شده و پيشنهاد اجراي آين طرح به فرمانداري بهشهر داده شده که نيازمند اعتباري حدود 5/1 ميليارد تومان است که متأسفانه تا کنون اين اعتبار تأمين نشده و در سال جاري تنها 50 ميليون تومان از آن محقق شد.

گرشاسبي در ادامه مي گويد: اعتبار طرح هاي آبخيز داري بايد از محل اعتبارات استاني تأمين شود که استانداريها به آن توجه نمي کنند.

او به خسارت ناشي از بروز سيل در اين استانها که صدها برابر اين اعتبارات است اشاره مي کند: اما مسئولان همچنان از اين تجارب درس نمي گيرند و در تأمين اعتبارات کوتاهي مي کنند.

به گفته گرشاسبي، در حال حاضر حوزه آبخيز نکا که يکي ديگر از حوزه هاي سيل خيز کشور است با استفاده از تجارب کشور هاي پيشرفته يعني سازه هاي مشبک که سر شاخه هاي درختان را جمع آوري مي کند تکميل شده است.

معاون آبخيزداري سازمان جنگل ها اجرا نشدن طرحهاي آبخيز داري، تجاوز به حريم رود خانه ها و عدم پاکسازي مسير پل هاي شهري را مهمترين عوامل ايجاد سيل مي داند.

او مي گويد: در صورتي که اعتبار طرح آبخيزداري بهشهر تأمين شود به زودي مي توان آن را اجرا و مانع بروز حوادث بعدي شد.

خسارت 30 ميليارد توماني سيل بهشهر

تعلل مسئولان استانداري مازندران در تأمين اعتبارات لازم براي اجراي طرحهاي آبخيزداري درحالي صورت مي گيرد که به اعتقاد بسياري ازکارشناسان اجراي اين طرحها يکي از مهمترين راهکارهاي پيشگيري از بروز سيلاب است و به گفته نماينده مردم شرق مازندران در مجلس خسارت اوليه سيل بهشهر حدود 30 ميليارد تومان براورد شده است. به هر حال به نظر مي رسد تأمين اعتبار 5/1 ميلياردي براي اجراي طرح آبخيزداري در جايي مانند بهشهر بسيار مقرون به صرفه تر از خسارت 30 ميلياردي است که سيل اخير در اين شهر به بار آورده است.

.........................

گزارش از بهار سلاح ورزي