پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس بزرگ‌ترین و بکرترین پناهگاه حیات وحش کشور ، جاذبه ای تماشایی در دل کویربرای علاقه مندان به حیات وحش است.
معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد می گوید: این استان ۱۴ منطقه حفاظت شده ، پناهگاه حیات وحش و پارک ملی دارد که وسعت آنها به بیش از دو میلیون و ۷۰۰ هکتار می رسد اما این مناطق کمتر به علاقه مندان حیات وحش معرفی شده و بسیاری از آنها در گمنامی به سر می برند.
آقای اکبری می افزاید: پناهگاه حیات وحش نایبندان بزرگ‌ترین و بکرترین پناهگاه حیات وحش کشور در عمق کویر یزد – طبس از جمله جاذبه های بکری است که کمتر به معرفی آن پرداخته شد در حالی که این پناهگاه می تواند به عنوان جاذبه گردشگری حیات وحش معرفی و سالانه هزاران نفر از علاقه مندان را به سوی خود جذب کند.
وی می گوید: پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس واقع در مناطق خشک ایران با هدف حمایت از گونه های جانوری کمیاب از جمله جبیر و یوزپلنگ از اول آذر ۱۳۷۴ تا اول آذر ۱۳۷۹ به مدت پنج سال به عنوان منطقه شکار ممنوع انتخاب شد و در نهایت با تلاش ماموران محیط زیست و احیای حیات وحش منطقه در سال ۱۳۸۰ مساحتی در حدود یک میلیون و ۴۲۲ هزار و ۵۴۲ هکتار از این عرصه به پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس اختصاص یافت.
بخش عمده ای از این منطقه دشتی است که در نزدیکی تیپ کوهستان قرار دارد و دارای شوره زارهای وسیع است.
پناهگاه حیات وحش نایبندان با چشم اندازهای وسیع و زیبا و وجود گونه های مختلف و متنوع جانوری و گیاهی تصویری از اوج زیبایی های خلقت و واجد ارزش های گردشگری طبیعی است.
وی گفت: از مهمترین ویژگی های این پناهگاه ، وجود یکی از مهم ترین زیستگاه های یوزپلنگ آسیایی ، زیستگاه های متنوع جانوری و کاروانسراهای قدیمی است که زمینه مناسبی برای فعالیت های علمی و گردشگری است.
وجود جلگه های وسیع و اراضی تپه ماهوری ، ماسه بادی و شوره زارهای گسترده از جلوه های موجود در پناهگاه است.
علاوه برآن وجود رویشگاه های جنگلی طبیعی و گسترده تاغ در پیرامون این بیابان ها و تپه ماهورهای ماسه ای در بخش های شرقی و مرکزی منطقه از عمده ترین چشم اندازهای زیبای منطقه محسوب می شود.
اکبری می گوید: گرچه پناهگاه حیات وحش نایبندان به علت وجود برخی موانع طبیعی شرایط لازم را برای فعالیت های کشاورزی ندارد اما بستر مناسبی است برای رشد و گسترش بخشی از گونه های گیاهی و امکان زیست بسیاری از گونه های جانوری.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست طبس می گوید: پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس با توجه به رطوبت کم ، فقدان منابع آبی و تبخیر زیاد ، محل رویش مجموعه نباتی خشکی پسند در منطقه می باشد.
آقای نجفی می افزاید: به طور کلی تاکنون ۱۷۷ گونه گیاهی در این پناهگاه شناسایی شده که نام ۲۶ گونه از آنها در فهرست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت ( IUCN ) آمده و تنها پنج گونه از این دسته آندمیک نیستند.
وی چوبک تماشایی ، کلا میرحسین خار سفید ، کلاه میرحسین دم عقربی ، بادام عاجی ، بادام خاکستری ، گون درختچه ای ، زیره کرمانی و زیره سیاه را از انواع گونه های گیاهی این منطقه برمی شمرد و می افزاید: این گونه ها از ارزش حفاظتی بالایی برخوردارند.
به گفته نجفی گرچه تنوع حیات وحش در پناهگاه حیات وحش نایبندان به اقتضای ماهیت طبیعی و شرایط اکولوژیک منطقه زیاد نیست اما گستردگی وسعت پناهگاه ، تعارضات اندک و وابستگی ناچیز جوامع انسانی به منابع طبیعی منطقه ، شرایط طبیعی و بکری را برای زیست گونه های بومی و ارزشمند جانوری پناهگاه فراهم آورده است.
وی می افزاید: جمعیت مناسبی از قوچ و میش در تپه ماهورها تا دامنه ارتفاعات نایبندان وجود دارند و به همراه جمعیت کم ، تراکم جبیر در زیستگاه های دشتی و تپه ماهورها طعمه های مناسبی برای معدود بازمانده های یوزپلنگ آسیایی می باشند.
کل و بز ، سلطان صخره ها و ارتفاعات پناهگاه به ویژه قله نایبندان محسوب می شوند و شواهدی نیز مبنی بر زیست پلنگ در این ارتفاعات به دست آمده است.
گونه های متعددی از راسته حشره خواران ، جوندگان ، گوشت خواران ، خرگوشیان ، زوج سمان و خفاش ها در زیستگاه های مختلف پناهگاه حیات وحش نایبندان زیست می کنند.
دامنه انتشار یوزپلنگ آسیایی که از گونه های برجسته پناهگاه حیات وحش نایبندان محسوب می شود به طور عمده در بخش های تپه ماهوری ، نیمه کوهستانی ، مناطق نیمه بیابانی و بیابانی است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست طبس تنوع پستانداران در پناهگاه حیات وحش نایبندان را مطلوب می داند و می گوید: پنج گونه آنها به عنوان گونه های آسیب پذیر از سوی اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت ( IUCN ) معرفی شده اند.
بهمن نجفی با بیان اینکه پستانداران شناسایی شده منطقه به چهار راسته و هفت خانواده تعلق دارند ، می افزاید: بز کوهی ، قوچ و میش ، جبیر ، شغال ، روباه شنی ، شاه روباه ، خارپشت ایرانی ، تشی ، خرگوش ، پامسواکی بزرگ ، کفتار ، کاراکال ، گربه شنی ، یوزپلنگ و روباه معمولی از آن جمله هستند.
وی می گوید: گونه هایی از پرندگان استان شامل گونه های زیستگاه های بیابانی و نیمه بیابانی با تراکم نسبتا پایینی در مناطق کویری شهرستان طبس و در پناهگاه حیات وحش نایبندان گسترده اند و تعدادی از این پرندگان در طول سال ، بومی این منطقه هستند و سایر گونه ها مهاجرند و مدتی از سال به منطقه کوچ می کنند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست طبس می افزاید : هوبره، باقرقره شکم سیاه، باقرقره گندمی، کبک ، تیهو و چکاوکها پرندگان بومی زیبا و ارزشمند در کنار طیف وسیعی از پرندگان شکاری نظیر دلیجه ، سنقر ، سارگپه ، عقاب طلایی ، بحری و … جلوه های دیگری از تنوع زیستی پناهگاه حیات وحش نایبندان را به تصویر کشیده اند.
همچنین ۱۲ گونه پرندگان شناسایی شده منطقه نایبندان طبس در معرض تهدید و یا کمیاب هستند.
نجفی درباره خزندگان این زیستگاه می گوید: گونه های متعددی از خزندگان در زیستگاه های متنوع حیات وحش نایبندان زیست می کنند اما به جز اطلاعات مستند اندک ، شناسایی دقیقی از آنها به عمل نیامده است.
شرایط اکولوژیک منطقه و دست نخوردگی زیستگاه ها سبب ایجاد شرایط مطلوب برای زیستن خزندگان ارزشمند بیابانی در این عرصه شده و مشاهدات محیط بانان و کارشناسان بازدید کننده حاکی از بالا بودن ظرفیت زیستی خزندگان در این منطقه است
نجفی مهم ترین گونه های شناسایی شده خزندگان این منطقه را مار شتری ، شترمار شیرازی ، مار قیطانی ، مار خالدار ، مار جعفری ، جکوی دم پخ گایزرلینگ ، آگامای استپی ، آگامای چابک و آگامای سر وزغی دم سیاه می داند.
وی می گوید درباره جوندگان و خفاش های نایبندان اطلاعات ناچیزی در دست است اما به طور قطع ناشناخته های ارزشمندی در این پناهگاه وجود دارند که امیدواریم آیندگان در شناخت این مواهب خدادادی همت گمارند.
نجفی می افزاید: پناهگاه حیات وحش نایبندان بزرگ‌ترین و بکرترین پناهگاه حیات وحش کشور ، دارای تنوع زیستی چشمگیری است و ویژگی خاص این پناهگاه ، داشتن کم‌ترین تعارضات صنعتی ، معدنی و دامی است.
در نهایت وجود زیستگاه های متنوع ، تنوع زیستی و کاروانسرای قدیمی در مسیر راه ابریشم از جمله قابلیت های گردشگری پناهگاه حیات وحش نایبندان بستر مطلوبی برای فعالیت علمی گردشگری است.
علاوه بر آن سرزمین سیاه ، چشمه های آب سرد و گرم ، دیگ رستم ، قلعه ملک شور ، کاروانسرای حوض قربان و رباط چهل پایه تنها چند نمونه از ده ها نمونه اماکن و ابنیه تاریخی پناهگاه نایبندان طبس است که معرفی مطلوب آنها در توسعه صنعت گردشگری این منطقه نقش به سزائی دارند.
به گفته شاهدان عینی سنگ های سیاهی در سطح زمین این منطقه پراکنده شده و جنس آنها بازالت از مواد آتشفشانی درونی است و گفته می شود این سنگ ها به علت جابجایی گسل نایبند در اواخر دوران دوم زمین شناسی به فضا پرتاب و در سطح وسیعی از زمین پراکنده شده اند.
در معرفی این جاذبه طبیعی می توان گفت که سرزمین سیاه و چشمه های آب سرد و گرم دیگ رستم زمینی است که واقعا سنگ باران شده است.
در کنار این سنگها ، جلگه ای به نام جلگه سرد و گرم وجود دارد و دو چشمه آب سرد و گرم در کنار این جلگه جاری است که آب سرد آن به طور معمول جاری و آب گرم از زمین می جوشد و به گفته کارشناسان محیط زیست احتمال می رود دهانه فوران سنگ های مذکور ، همین جلگه سرد و گرم باشد.
آنچه بیان شد گوشه ای از جاذبه های بکر و تماشایی نایبندان طبس است و در صورت معرفی مطلوب و سرمایه گذاری بخش خصوصی برای توسعه صنعت توریسم ، نایبندان به یکی از قطب های جهانی گرشگری کشور تبدیل خواهد شد
مطالب مشابه
http://vahsh.ir
نظرات شما عزیزان:
|
منوی اصلی
نویسنده: 
